Nasz Dziennik z 30-31 sierpnia 2003 r.

"Nie" wobec związków homoseksualnych

Rozmowa z JE ks. bp. Zbigniewem Kiernikowskim, ordynariuszem siedleckim

W ostatnim czasie mamy do czynienia z uaktywnieniem się środowisk domagających się prawnej legalizacji związków homoseksualnych. Jednocześnie watykańska Kongregacja Nauki Wiary wydała dokument zatytułowany "Uwagi dotyczące projektów legalizacji prawnej związków między osobami homoseksualnymi". Kościół już wielokrotnie wypowiadał się na tematy związane z homoseksualizmem. Co jest specyfiką tego dokumentu?

- Watykański dokument Kongregacji Nauki Wiary ogłoszony 31 lipca br. nie podejmuje aspektów doktrynalnych, zakładając, że stanowisko Kościoła zostało już wyrażone we wcześniejszych dokumentach, ukazuje jedynie krótko pewne nieprawidłowości związane z dziedziną homoseksualizmu. Jego specyfiką jest natomiast koncentracja na kwestii legalizacji związków homoseksualnych i zamiaru traktowania ich na równi z małżeństwami heteroseksualnymi. Dotyczy to zarówno tych społeczności, w których już taka legalizacja nastąpiła, jak i tych, gdzie ustawodawstwo zdaje się zmierzać w tym kierunku.

Szczególnymi adresatami tego dokumentu są biskupi i politycy katoliccy. Biskupom ma on posłużyć przy sporządzaniu bardziej szczegółowych dokumentów uwzględniających sytuacje już istniejące w różnych regionach świata, dla polityków zaś ma być pomocą w przypadkach konieczności zajęcia stanowiska wobec tej sprawy, gdy będzie ona podnoszona w różnych parlamentach.

Kościół nie potępia osób z samą skłonnością, ale nie akceptuje zachowań homoseksualnych i sprzeciwia się ich legalizacji. Czy mógłby Ksiądz Biskup wyjaśnić to rozróżnienie?

- Przede wszystkim należy sobie uświadomić, że istnieją trzy grupy zagadnień bądź trzy fazy rozumienia i podchodzenia do homoseksualizmu. Pierwsza grupa dotyczy samej skłonności homoseksualnej, jaką konkretny człowiek może w sobie odkrywać. Druga to zachowania i styl życia, które taki człowiek przyjmuje, oraz czyny, które popełnia. I wreszcie trzecia - to publiczna aprobata takich postaw i czynów przez ich uprawomocnienie uzyskujące swój punkt kulminacyjny w legalizacji związków homoseksualnych i traktowaniu ich na podobieństwo i na równi z instytucją małżeństwa.

Do każdej z tych grup zagadnień winno się podejść w inny, zróżnicowany sposób. Czym innym jest bowiem odkrycie pewnej skłonności, a czym innym zalegalizowanie wynikających z niej zachowań i ich instytucjonalizacja.

Co do pierwszej grupy zagadnień, to Kościół nie potępia osoby, która wykazuje skłonności homoseksualne. Wynika to z faktu, że sama skłonność nie jest, czy też nie musi być, bezpośrednio zawiniona przez osobę, która jest nią dotknięta. Odnośnie zaś do czynów homoseksualnych, Kościół patrzy na nie jako na czyny nieuporządkowane, podobnie jak na wszystkie inne czyny będące w sprzeczności z chrześcijańską etyką w dziedzinie seksualności. Każdy czyn seksualny, który sprzeciwia się godności osoby ludzkiej, jest widziany jako nieuporządkowany i grzeszny. Tutaj, mimo iż osoby o skłonnościach homoseksualnych wymagają specjalnej troski, nie ma różnicy w traktowaniu ich i osób heteroseksualnych. Naturalnie, takie osoby mogą korzystać z całego dobra, jakim dysponuje Kościół, mam na myśli przede wszystkim sakramenty, pod warunkiem uznania nieprawidłowości swoich czynów i życia w nawróceniu.

Sprawa natomiast wygląda o wiele poważniej, gdy chodzi o trzecią grupę zagadnień, czyli o przyznanie czynom i zachowaniom homoseksualnym statusu i rangi poprawności oraz o zalegalizowanie związków osób pełniących takie czyny. Jest to bowiem usankcjonowanie prawne czegoś, co ma u swoich podstaw nieuporządkowanie i nieprawidłowość.

Wróćmy do sprawy osobistej odpowiedzialności u osób o skłonnościach homoseksualnych...

- Zasadniczym pytaniem jest kwestia przyczyn skłonności homoseksualnych. I tutaj od samego początku rozchodzą się drogi dwóch zasadniczo różnych sposobów podejścia do tej sprawy. Z jednej strony mamy do czynienia z przekonaniem budowanym na pewnych badaniach rzekomo wykazujących, iż homoseksualizm jest zjawiskiem uwarunkowanym genetycznie - w bardzo szerokich kręgach taką opinię przyjmuje się za pewną. Jednakże, również w oparciu o badania, formułowana jest teza, że skłonności homoseksualne nie są wynikiem uwarunkowania genetycznego, ale skutkiem nieprawidłowości w wychowaniu, i to począwszy od bardzo wczesnego stadium rozwoju osoby ludzkiej.

Z tego, co mi wiadomo, próba dowodzenia, że homoseksualizm jest uwarunkowany genetycznie, jest mniej uzasadniona, ale za to bardziej forsowana przez pewne środowiska o określonych tendencjach. Na podstawie dostępnych mi wyników badań i przede wszystkim wiedzy z dziedziny antropologii, w szczególności antropologii biblijnej - bardziej przekonująca jest moim zdaniem opinia, że homoseksualizm jest wynikiem wpływów środowiska, w którym dziecko się wychowuje - począwszy już od okresu prenatalnego. Z pewnością nie ulega wątpliwości, że pewne typy genetyczne mogą być bardziej podatne na kształtowanie się skłonności homoseksualnych pod wpływem czynników środowiskowych, ale nie jest to genetyczne uzależnienie, które by warunkowało ich powstanie w sposób konieczny.

Jakie są konsekwencje tego typu stwierdzeń badaczy zjawiska homoseksualizmu?

- Skoro nie można z całą pewnością twierdzić, że homoseksualizm jest genetycznie uwarunkowany, lecz raczej jest jakąś formą dewiacji powstałej w wyniku niewłaściwych wpływów środowiska wychowawczego, wobec tego nie można patrzeć na skłonności homoseksualne jako na rzeczywistość stałą i nieodwracalną, ale należy je widzieć jako przedmiot troski i zmierzać do wyprowadzenia osoby z tej zależności, jako czegoś, co jest jej obce z natury. Tutaj znajduje się uzasadnienie terapii takich osób i niemożliwość akceptacji czynów, do jakich takie skłonności mogą prowadzić (takie czyny będą zawsze oceniane jako nieuporządkowane), oraz niemożliwość legalizacji i instytucjonalizacji wynikających z nich związków.

Skoro, jak wspomniał Ksiądz Biskup, osoby homoseksualne mogą wyjść ze swej dewiacji za pomocą terapii, czy istnieją formy pomocy dla tych osób?

- Tak, takie możliwości istnieją. Istnieją one również w Polsce. Trzeba jednak od razu przyznać, że jest ich za mało. Nie jest to bowiem z wielu względów sprawa łatwa. Tego rodzaju działania i formy pomocy nie mają i nie mogą mieć wymiaru masowego. Ze względu na drażliwość tematu nie można ich zbyt nagłaśniać. Pomoc niesie się w sposób bardzo dyskretny. Specjalną trudnością w ich propagowaniu i rozwijaniu jest silne zwalczanie przez prądy lansujące homoseksualizm. Przykładem, jak próbuje się zdewaluować rolę tego rodzaju ośrodków, może być jedna z wypowiedzi w rozmowie po programie "Homoseksualizm - do wyleczenia", wyemitowanym 8/9 06.2003 r. przez TV Polsat.

Konkretnym przykładem niesienia pomocy osobom dotkniętym homoseksualizmem jest lubelska Grupa "Odwaga". Osoby, które tam przychodzą, uzyskują pomoc - w takiej mierze, w jakiej są w stanie się na nią otworzyć. Podstawowym bowiem warunkiem wyjścia z zależności od homoseksualizmu jest uznanie go za nieprawidłowość i wola porzucenia go. Jest to jednak moment niełatwy, chociaż możliwy dla samej osoby, która poddaje się tej terapii. Większą trudnością zaś są opinie formułowane z zewnątrz, ze strony środowisk popierających homoseksualny styl życia, zarzucające, iż tego rodzaju terapia jest wyrazem nietolerancji wobec osób o skłonnościach homoseksualnych. To tak jakby np. istnienie przychodni przeciwgruźliczej uznawało się za przejaw nietolerancji wobec chorych na gruźlicę.

Trzeba także zaznaczyć, że również na terenie kościelnym pojawiają się takie formy zainteresowania homoseksualizmem i próby niesienia pomocy osobom o takich skłonnościach i popełniających czyny homoseksualne, które - mimo iż podejmowane przez osoby identyfikujące się z Kościołem - nie odpowiadają w sposób całkowity nauce Kościoła i zasadom moralności chrześcijańskiej. Czasem pod płaszczem działalności kościelnej stosują pewne rozwiązania, które, nie mając jasności co do samej natury homoseksualizmu, tolerują to, co nie może być tolerowane. Jest to problem bardzo delikatny i wymagający wielkiej dojrzałości i wrażliwości.

Stanowisko Kościoła, jakie przypomniał Ksiądz Biskup przed chwilą, wynika z Pisma Świętego i antropologii chrześcijańskiej. A jeśli problem ten dotyczy niechrześcijan?

- Najpierw wynika to z prawa naturalnego. Antropologia biblijna wydobywa to i precyzuje oraz przedstawia jako usankcjonowane Prawem Bożym. Są to kolejne stopnie całego procesu, którego punktem kulminacyjnym jest podniesienie związku mężczyzny i kobiety do godności sakramentu i nadanie mu rangi przymierza na wzór związku Chrystusa z Kościołem. Z tego, że prawo naturalne nie jest dla kogoś oświecone Objawieniem, nie wynika, iż ono nie istnieje i że nie jest obowiązujące.

W Księdze Rodzaju czytamy, że Bóg stworzył człowieka mężczyzną i niewiastą. Oboje dopełniają się biologicznie, osobowo, psychicznie, tak, że tworzą wspólnotę ducha, jednak nie w oderwaniu od strony fizjologicznej. Takie zjednoczenie nie jest możliwe w przypadku osób tej samej płci. W wielu miejscach Pisma Świętego mamy też jasne potępienie stosunków homoseksualnych (zob. Rdz 19, 1-11; Kpł 18, 22; Rz 1, 26-27; 1 Kor 6, 9). Objawienie zawarte w Biblii potwierdza naturalną i - wydawałoby się - dla wszystkich jasną prawdę, że małżeństwo może istnieć tylko między osobami różnej płci. Na płaszczyźnie naturalnej jest to przyjęte jako oczywistość przez wszystkie kultury świata, chociaż wszędzie mamy do czynienia z faktem odchodzenia od podporządkowania się tej oczywistości. Zazwyczaj jednak łączy się to z jakimiś formami napiętnowania lub bywa przyjmowane, ale z pewnym pobłażaniem, albo też okazuje się znakiem dekadencji społeczności.

Rola komplementarności płci wyraża się także w tym, że jest ona ze swej natury skierowana na prokreację. I właśnie ta prokreacyjność związku małżeńskiego stanowi zasadniczą, najbardziej wyraźną, jednoznaczną rację, która sprawia, że związki homoseksualne tego zadania nie mogą wypełnić.

Wspomniał Ksiądz Biskup, że omawiany dokument Kongregacji Nauki Wiary dotyczy głównie - tak jak to Ksiądz Biskup nazwał - trzeciej grupy zagadnień związanych z rozumieniem problematyki homoseksualizmu, a zatem legalizacji związków homoseksualnych, która zmierza do zrównania ich ze związkami heteroseksualnymi...

- I to jest w całej sprawie najbardziej drastyczny moment, ponieważ prawna legalizacja związków homoseksualnych oznacza nadanie zachowaniom homoseksualnym struktury społecznej, w której te czyny mogą być spełniane i oceniane jako poprawne. Tym samym stają się pewnym modelem dla społeczeństwa i - co więcej - uzyskują przywileje na podobieństwo związku małżeńskiego.

Związek homoseksualny w oczach Kościoła jest widziany jako mający ze swej natury coś z perwersji. Zalegalizowanie go powoduje sankcjonowanie źródła rodzącego dalszą nieprawidłowość. Można postawić pewną analogię - oczywiście, zachowując świadomość różnicy materii - czym innym jest np. czyjaś tendencja czy uwarunkowanie do kradzieży, czym innym są konkretne czyny takiej osoby, a czym innym jest zalegalizowanie związku osób, które stawiają sobie jako cel czy możliwość kradzież, czyli prawna rejestracja związku (gangu) złodziei i wydanie im zezwolenia na oficjalną działalność. Dla każdego jest oczywiste, że to nie jest to samo, co przymknięcie oka na konkretny czyn kradzieży.

Ważny jest w tym także aspekt wychowawczy. Jak dowodzą badania, wpływ na ukształtowanie się orientacji homoseksualnej ma środowisko, w którym się dziecko wychowuje - nie tylko rodzice (a wyobraźmy sobie wpływ na psychikę dziecka faktu, że jest ono wychowywane przez dwoje rodziców jednej płci - jak to się dzieje w przypadkach adopcji dziecka przez parę homoseksualną), ale i szerzej rozumiany kontekst społeczny, nasza cywilizacja. Tam, gdzie zostanie wprowadzona legalizacja związków homoseksualnych, nieodwołalnie dokona się wzrost tego zjawiska, już nie tylko przez tolerancję, ale przez propagowanie.

Tak więc to, że osoby homoseksualne powinny być traktowane z szacunkiem, delikatnością i współczuciem, nie znaczy, że można im stwarzać takie warunki, które popierałyby i utwierdzały je w ich dewiacji - odmienności. Przeciwnie: należy pomóc im wejść na właściwą drogę życia.

Prawna legalizacja oznacza także nadanie parom homoseksualnym praw i przywilejów, jakie mają związki małżeńskie...

- Prawa i przywileje przysługują tym, którzy biorą na siebie obowiązki służące spełnianiu określonych funkcji, zadań społecznych. Tak jest w małżeństwie, którego zadaniem jest prokreacja - małżeństwo wypełnia więc zadanie zapewnienia następstwa pokoleń dla dobra wspólnego. Niech ci, którzy chcą legalizacji związków homoseksualnych oraz nadania im równych praw i przywilejów, twierdząc, że stanowią one taką samą jakość jak małżeństwa heteroseksualne, uświadomią sobie, jak stają wobec zadania prokreacyjnego. Ludzkość może przetrwać tylko wtedy, gdy wyłączny status małżeństwa będą miały związki heteroseksualne. Nie przetrwa natomiast, gdy ten wyłączny status przypisze się związkom homoseksualnym. Zatem czymś oczywistym jest, że w porządku zarówno biologicznym, jak i antropologicznym, a także prawnym nie można zrównać tych związków.

Dziękuję za rozmowę.

Anna Wasak

Nasz Dziennik, Sobota-Niedziela, 30-31 sierpnia 2003, Nr 202 (1698)